Este domingo, como moitos domingos no derradeiro ano, puxen o espertador, aínda que non tivera ningunha obriga laboral que o demandara. Antes de escoitar os seus berros xa estaba esperto, aferrado a unha camisola verde que me acompañou os soños da última semana. Non amencín con teas de araña na gorxa, porque na véspera non bebera nin fumara, nin fixen un reconto de cadáveres, porque non gardo ningún debaixo da cama, e nos pregues das miñas sábenas xa non me lastimaban os fantasmas, porque dende que fai un tempo desapareceron, buscando outras víctimas, sabendo que xa non teño medos.
Si, parecía outro home o que sorría á mañán, pero era eu. Ou quizais son outro home, e por agora esperto cun sorriso pintado na cara. O certo é que me vestín, e me precipitei, antes de atender a outras urxencias, como a de desfacer esa dureza que me estorba entre as pernas, ó ordenador, para acariñalo con palabras. Houbese preferido que fosen as miñas pegadas as que percorreran as costas amadas, pero nese caso seguiría en cama, e esta crónica non necesitaría estas voces, e serían máis elocuentes os silencios.
Non farei fincapé nos cariños matinais, así que contarei que mentres o facía levantouse o outro inquilino, e tiven a desafortunada idea de probar o café que preparara, e de paso seguir constatando o inmune que é ó desorden, si, como sempre a cociña era a paisaxe de despois dunha batalla.
Con esta disposición, dun e doutro signo, enchín a mochila, con máis intencións que razóns: metín a cantimplora pero non a enchín de auga, esquecín o pano para a cabeza, e tamén as gafas de sol, acertei a levar dúas mazás e unha camisola de reposto, deixei atrás a toalla. En fin, os efectos secundarios de estar pensando continuamente na miña metade, que sufro con alegría. E saín á rúa, onde o ceo se resistía á entrada do outono, e seguía lucindo un azul estival sen unha nube que filtrara un sol implacable.
Cheguei, como sempre, cedo á cita cos meus amigos, e merquei o periódico El País, que traía como agasallo un groso libro de historia, sobre o reinado de Carlos V. Como os lategazos solares non me deixaban ver os titulares senteime nunha esquina sombreada e puiden ler algúns: “Centos de independentistas queiman fotografías do Rei en Girona”, “Bélxica se evapora: os conflictos entre flamencos e valóns ameazan a unidade”, “A economía paralela disparase en Cuba”, “A lei de Memoria Histórica tambalease”. Pois si que viña cargadiño o diario.
Para quitarme do meu empeño por comprender estes e outros temas sonou o teléfono: era Ramón, que estaba esperando con Yuka e Miguel no punto indicado, dende facía un bo anaco, a punto de incinerarse.
Desculpáronme por crerme baixo outro dos efectos secundarios que colecciono dende que baixaron do ceo para quererme, e entre a media ducia de rutas que levamos preparadas, escollemos unha e nos botamos á estrada.
Puxemos rumbo a Salvaterra de Miño, mentres eu intentaba seguir avanzando na lectura e contestar ás preguntas dos meus que, unha vez máis, sinalaban o meu imaxinario italiano como preferente. Creo que as miñas respostas foron suficientes, porque a metade de camiño, pasando por Valença, Miguel caeu en brazos de Morfeo, e Ramón e Yuka se enfrascaron nunha desas conversas nas que tres son multitude.
Volvemos ó Noso Eido, ese reduto do roxerío do Condado onde ceamos o día do Festival de Poesía, con Vermelho e Branco, e onde Tina fixo unha inmersión definitiva no galego, moito máis cálida que a do océano Atlántico. Aínda era cedo para xantar, pero ó ser unha vila fronteiriza xa tiñan os fogóns encendidos e a camareira, a mesma que nos alimentou antes do concerto de Marful, cantounos o menú, e despois o elixiu ela mesma.
Por un momento pensamos en abandonar os nosos plans iniciais, e despois tivemos que rendernos ás evidencias: a nosa intención de ir á Peneda, un parque natural no interior do territorio luso, era demasiado ambicioso, e máis que nada arriscado para min polo tempo de desprazamento e o de recorrido, ó que había que sumarlle o do xantar. Así que mentres dabamos boa conta dos embutidos e dos anacos de tortilla da espera, convencín os meus para probar sorte en Arbo, onde había un sendeiro que non camiñaramos.
Xa non tiñamos tantisima presa, así que comemos os chocos e os pementos de Padrón con calma, e acto seguido nos empregamos con esmero a baleirar unha fonte na que amontoaba unha parrillada de carne (churrasco, chourizo e polos tomateiros), cunha abundante ración de patacas fritas, mentres intentábamos baixar todo esto cara o estómago con bos tragos de cervexa.
Estábase ben baixo a parra, protexidos dos azoutes do astro rei, que estaba pegando con forza, e cando rematamos co banquete aínda pedimos sobremesa, café e chupitos de crema de orujo. Atopeime cun antigo compañeiro de traballo da litografía, Xosé, ó que non vía dende fai dez anos. Aledeime moito, cando tiñamos dezaoito anos saiamos de troula xuntos, aínda que a min me amolaba un pouco, porque el era o guapo e eu o simpático (así que as rapazas sempre o preferían a el).
O certo é que Xosé tamén era o simpático, e o sigue sendo, ademais de que, a pesar de ter un fillo adolescente, segue sendo un tío guapo. Estivo contándome do seu negocio, un restaurante no Casco Vello, ó que nunca fun: imaxino que non é barato, pola rúa onde está situada, unha das máis turísticas da cidade.
Saudei a María, a súa dona, que practicamente non vira dende a súa voda, e que seguía sendo unha rapaza fermosa, e me presentaron ó novo membro da súa familia, unha nena nepalí, de apenas tres anos, absolutamente preciosa.
Despois de asegurarnos de que non imos deixar que pase tanto tempo ata a próxima vez, despedinme do meu amigo (o foi no seu momento e algo quedou de aquelo), e me reunín cos meus para descontar os quilómetros que nos restaban ata Arbo, subindo ría arriba pola estrada portuguesa, mentres Miguel botaba outra sesta por fascículos e Yuka me pedía a dirección electrónica da miña metade para dicirlle que me namorara dunha pequena nepalí.
Volvemos a cruzar a fronteira, por cuarta vez no día, como se fosemos contrabandistas xogando a despistar ós gardas de aduanas, e chegamos a Arbo, ou máis ben lle dimos as costas nada máis chegar por que o noso punto de partida estaba nos seus arredores, preto da desembocadura do río Deva, un dos últimos afluentes do Miño.
Cando chegamos á ponte sobre o Deva, e nos detivemos ante as marcas amarelas e brancas, o sol insistía en restallar o seu lóstrego de lume, e eu maldicín esquecer as gafas, a protección solar, o pano da cabeza e a toalla. Ia a facerme falla todo isto, pero non tanto como unha caricia, un sorriso o un alento da miña xeradora de recordos.
A pesares de que oficialmente entraba a estación da follasca neste día, cara as tres e media da tarde, a canícula que caía sobre nós era insoportable e comezamos a enredar, por se procedía, sobre a posibilidade de baixar cara as beiras do río, a escasos metros de estrada, para refrescarnos antes de comezar o itinerario.
Non houbo sorte, así que mentres os meus acólitos se aplicaban abundantes capas de protector, protexían as súas cabezas con sombreiros e viseiras, e decidían que deixar no coche e que levar na mochila, prepareime, a peito descuberto, para sufrir os castigos do ceo por non ser tan precavidos como eles.
Así que cruzamos a estreita estrada que vai cara á aldea de San Xoán, e comezamos a ascender por unha canicouba, baixo a cal seguían a madurar, nunha pequena viña, unha tardía colleita de uva tinta de Condado. Démoslles as costas o Deva, gañando altura pouco a pouco ata desembocar noutra estrada, e deseguida pensei que non era bo día para xogar ós exploradores, pero sempre me custa dar marcha atrás, ata para tomar impulso, así que calei e seguimos cara diante.
Por sorte, pouco antes de chegar ó tramo asfaltado sorteamos unha levada, onde poidamos refrescarnos, porque nos esperaban algunhas penitencias. A primeira camiñar sentindo a lingua ardente do sol flamexándonos as costas, mentres seguíamos os sinais en sentido ascendente, a segunda escoitar o ruxido do río, do que cada vez nos aloxábamos máis en altitude, aínda que seguisemos a liña do seu curso.
Menos mal que, cando empezaba a xurdir o desánimo, as marcas nos fixeron abandonar a estrada e introducirnos nunha fraga de carballos, onde nos agardaban agradables sorpresas. Volver pisar terra en vez de asfalto, e gozar da sombra das árbores, que formaban neste lugar unha paisaxe onde é fácil imaxinarse lendas de magos e princesas, sería suficiente, pero para sumar encantos ó sendeiros que discorrían entre estreitas corredoiras, desembocamos en Trabazos.
Despois do traxecto que sufrimos polo asfalto, no corazón da fraga onde se atopan as ruínas deste poboado que nos ofrece unha suma de encantos, e para nós é como entrar nun oasis tras atravesar o deserto. Camiñamos sobre as follas que alfombran o estreito sendeiro, anunciando con rotundidade a aparición do outono, e as nosas pegadas van debuxando cantigas nas follas que abandonaron as copas de carballos e castiñeiros.
Sorrimos nerviosos ó obxectivo da cámara, incluso por momentos esquecémonos do río, do que xa non escoitamos os seus furiosos saltos polas pedras. Cada vez que estou nun lugar como este non podo evitar a nostalxia, e pensar no ricos que me saberían uns bicos no medio desta paisaxe de conto.
Do que si me aledo é de aforrarlle á miña metade o que ven despois, en canto volvemos a enlazar coa estrada, que nos leva ó pobo de Sande, un deses núcleos do rural galego onde conviven mostras do feismo arquitectónico coas casas restauradas con exquisito gusto.
Porque neste lugar comeza unha ascensión verdadeiramente dura, máis aínda en función do que apertaba o sol, e de que sobre nós non había máis que unha enorme cúpula azul. E si o tramo rural se nos antollou insufrible, cando lle dimos as costas e seguimos descontando metros cara o ceo, avanzando por unha estrada solitaria, onde non había nin unha soa sombra, empezamos a lembrarnos da nai do imbécil que deseñara a ruta, facéndoo o fraco favor deste tramo horrible con sol, asfalto e forte desnivel.
Ben, Yuka e Ramón tamén se lembraron da miña (pobre mama Carmiña, que non ten culpa de nada), por elixir este itinerario. E aínda máis cando, despois do firme asfaltado, enlazamos cunha pista de terra calcinada, que seguía gañando verticalidade, na que estivemos a punto de abrasarnos.
Todo mellorou, o terreo e os ánimos , ó chegar ó cumio, o Coto da Moura, no Monte Peilán, que nos ofrecía unha interesante panorámica sobre o Condado, sobre a fenda azul que abre o Miño entre Galiza e Portugal, e sobre as poboacións máis pretas do pais veciño, resgardadas pola cordilleira da Penada.
Outra vez sinto que a miña metade non viva ese momento, aínda que me aledo de que non sufrira esta subida de po, suor e lágrimas (como no poema do Cid). Para que poda velo disparo un feixe de fotografías, en algunhas das cales desapareceu o meu bandullo sen necesidade de pasalas polo Photosohop.
Despois de recobrar a respiración (e tamén as curvas do estómago), comezamos o descenso da montaña, mentres Miguel volvía a contarme sobre a súa situación emocional, por enésima vez, máis que nada para desafogarse, porque os meus consellos, como sempre, caen en saco roto. Deben ser os efectos da altura que sempre sacan estes temas.
Para compensar estes males asociados ó asalto dos ceos, baixamos a bo ritmo por pistas calcinadas polo sol, pola chamada Costa de Barcia, entre piñeiros denegridos e xestas, sumando silencios conforme nos achegamos ó río, no lugar de Ribas de Miño. Pasamos por un túnel baixo o camiño de ferro, e ala estabamos: fronte a esa fenda azul que atravesa a bandeira da nosa patria. O seguinte estaba cantado: buscar un lugar axeitado para nos mergullar e librarnos dos moitos calores soportados.
O lugar non tardou en aparecer, o abrigo dunha pesqueira, esas construccións típicas desta zona que se utilizan para a pesca da lamprea. Espímonos outra vez os homes machos masculinos, mentres a sección feminina mollaba as pernas. Foi algo parecido a unha comunión, unha experiencia orgásmica, o premio merecido os nosos sufrimentos, e a memoria de tales padecementos esvaecía.
Despois do baño vivimos unha verdadeira aventura, as marcas xogaban con nós as agochadas, e decidimos, a falta de mellor opción, seguir a liña do río. Non había camiño nin nada que se parecera, a vexetación era máis que exuberante, e non podíamos avanzar entre unha xungla de acacias, xestas, salgueiros, silveiras e carballos, así que tivemos que abrirnos paso a escasos metros da auga, polas pedras que, en máis dunha ocasión, estaban ben esvaradías.
Levounos unha eternidade avanzar polo río, e cando tivemos a oportunidade, subimos cara o camiño de ferro para continuar por el cara a desembocadura do Deva. Algúns quilómetros despois volvemos a atopar o rastro do sendeiro, que nos mandaba outra vez cara o Miño, e seguimos por un carreiro para darnos a segunda mergullada do día. Xa estaba a baixar o sol, e non era cousa de enredar, así que a chapuzada foi breve.
Este foi quizais o tramo máis bonito da xornada, e nos levou sen máis contratempos á confluencia dos ríos. Seguimos a montante polas beiras do Deva, pasando polos núcleos rurais de O Cruceiro e A Devesa, facendo un inventario de muíños agochados entre as silveiras, testemuñas dunha actividade económica que esmoreceu co paso do tempo, as marcas son máis abundantes nesta zona, pero aínda así temos que andar con tento para atopalas.
No lugar a As Regadas, con praia fluvial, aserradeiro e ponte románica facemos os últimos quilómetros, esgotados por unha aventura que superou tódalas nosas previsións. O domingo esmoreceu tamén coa caída do sol, e agora xa forma parte da nosa memoria colectiva.
